1 اسفند 1388 / 5 ربيع الاول 1431 / 20 فوريه 2010

علامه علي اكبر دهخدا با تلاش و جديّت فراوان جمعيت مبارزه با بيسوادي را تأسيس كرد. اين اديب فرزانه هدف ازتشكيل اين جمعيت را درسوادآموزي به بيسوادان جامعه ايراني خلاصه كرد؛ و ازهمه هموطنان ايراني براي دستيابي به اين هدف بزرگ فرهنگي ياري جست.
حضرت امام خميني (رحمة الله علیه) پيام مهمي صادر فرمودند. با پيام امام بزرگوار مدارس ايران كه بحبوحه انقلاب اسلامي و اعتصابهاي سراسريِ قشر هاي مردم تعطيل شده بودند؛ بازگشايي شدند، و دانش پژوهان اولين بار پس از پيروزي انقلاب اسلامي در كلاس هاي درس حاضر شدند.
حضرت امام خميني (ره) فقهاي اولين دورهء شوراي نگهبان قانون اساسي را تعيين كردند. بر اساس قانون اساسي كشورمان؛ اعضاي اين شورا مركب از شش فقيه منتخب مقام رهبري، و شش حقوقدان است كه آنان را رئيس قوّهء قضائيه ابتدا به مجلس شوراي اسلامي معرفي مي كند و سپس نمايندگان مجلس اين شش حقوقدان را برمي گزينند. شوراي نگهبان نهادي است كه مهمترين وظيفه اش پاسداري احكام و قوانين اسلامي است از اين رو بر مصوبات مجلس شوراي اسلامي نظارت مستقيم دارد.
دو موشك هوا به زمين جنگنده هاي رژيم بعثي عراق، يك فروند هواپيماي متعلق به شركت هواپيمايي آسمان را بر فراز شهر اهواز هدف قرار دادند. در اين رويداد تلخ 40 تن از ياران متعهد و مؤمن انقلاب شهيد شدند كه از آن ميان شهيد گرانقدر حجت الاسلام محلاتي نخستين نماينده حضرت امام (ره) در سپاه پاسداران انقلاب اسلامي را مي توان نام برد. از ديگر شخصيت هاي انقلابي كه در اين حادثه به شهادت رسيد حسن شاهچراغي است كه از دوره هاي اول و دوم مجلس شوراي اسلامي نماينده مردم دامغان بود و در كنار آن سرپرستي مؤسسه كيهان را نيز بعهده داشت.
عالم مجاهد آيت‏اللَّه ميرسيد علي آيت نجف‏آبادي در سال 1247ش (1287ق) در نجف آباد اصفهان به دنيا آمد. ايشان بعد از سن بيست سالگي در اثر حادثه‏اي، به علم و دانش علاقه‏مند شد و وارد حوزه علميه اصفهان گرديد. وي در اصفهان از محضر استاداني همچون: سيد محمد فشاركي، سيد ابوالحسن جلوه و سيد مهدي نحوي استفاده برد و پس از آن رهسپار نجف اشرف گرديد. آيت اللَّه نجف آبادي در نجف از محضر استادان بزرگي همچون: سيد اسماعيل صدر، ميرزا محمد تقي شيرازي، حاج آقا رضا همداني، آخوند ملا محمد كاظم خراساني و سيد محمد كاظم يزدي كسب فيض كرد و در مدت كوتاهي با طي مراحل رشد، در فقه، اصول، فلسفه و عرفان و اخلاق به مقام تبحّر و استادي رسيد. وي از آن پس عازم اصفهان گرديد و حلقه درس خود را تشكيل داد. آيت‏اللَّه نجف‏آبادي يكي از مشهورترين استادان حوزه اصفهان در دوره سركوب اين پايگاه ديني توسط رضاخان بوده است. ايشان به فريضه امر به معروف و نهي از منكر اهميت خاصي مي‏داد و با حاكمان مستبد محلي و خوانين زورگو مبارزه مي‏كرد. همچنين در مقطعي كه ايران توسط بيگانگان اشغال شد، آيت اللَّه نجف آبادي با خودكامگي روس‏ها مجاهده و مبارزه زيادي كرد؛ در نتيجه خانه‏اش توسط اوباشِ تحريك شده و مزدوران و مأمورانشان غارت شد و خودش نيز در كنسولگري شوروي در اصفهان زنداني گرديد. در آن ايام كه در اثر حضور متفقين در ايران، قحطي و گراني بيداد مي‏كرد، ايشان و عالم ديگر اصفهان، ميرسيد حسن چهارسوقي، ابتكاري به خرج داده و مشتركاً طي اعلاميه‏اي از مردم مسلمان و بازاريان متمكن خواستند در نقاط مختلف شهر، انجمن‏هاي خيريه تشكيل داده و از بينوايان، بيكاران و گرسنگان، حمايتِ برنامه‏ريزي شده كنند. اين برنامه در بين مردم بسيار مؤثر واقع شد؛ به گونه‏اي كه اغلب انجمن‏هاي خيريه فعلي اصفهان نيز از بقاياي همان انجمن‏ها هستند. در كنار فعاليت‏هاي سياسي و اجتماعي، حلقه درس آيت اللَّه نجف‏آبادي، محفل فضلا و فرهيختگان بود و شاگردان نامداري در آن پرورش يافتند كه حضرات آيات ابوالقاسم رفيعي مهرآبادي، شيخ احمد فياض، حيدرعلي صلواتي، سيد روح‏اللَّه خاتمي، سيد علي علامه فاني و سيد مرتضي پسنديده از آن جمله‏اند. ايشان مسائل فقه و اصول را به خوبي تجزيه و تحليل مي‏كرد و در كلام نيز تبحّر وافي داشت. آيت اللَّه ميرسيد علي آيت نجف آبادي سرانجام در 30 بهمن 1321 ش برابر سيزدهم صفر 1362 ق در 74 سالگي در اصفهان وفات يافت و پس از تشييعي باشكوه، در قبرستان تخت فولاد مدفون گشت. اين عالم مجاهد و فقيه سترگ، جدّ مادري شهيد دكتر حسن آيت، نماينده مجلس شوراي اسلامي در دوره اول و عضو حزب جمهوري اسلامي است كه در چهاردهم مرداد 1360 ش توسط منافقين كوردل به شهادت رسيد.
حجت‏الاسلام و المسلمين حاج شيخ حسن كافي خراساني، در سال 1307ش (1347ق) به دنيا آمد. وي پس از طي دوران كودكي، ادبيات و سطوح عاليه را از محضر استادان مشهد همچون: شيخ هاشم قزويني و محمدتقي اديب نيشابوري آموخت. ايشان پس از چندي، رهسپار حوزه علميه نجف اشرف شد و دروس عالي فقه و اصول را از عالمان آن ديار فرا گرفت. حجت‏الاسلام كافي سپس به مشهد بازگشت و به تبليغ دين پرداخت. وي در جريان ملي شدن صنعت نفت و مبارزات ضد استعماري مردم ايران، به نمايندگي از آيت‏اللَّه سيد ابوالقاسم كاشاني، به افشاي حقايق و روشنگري مردم اشتغال داشت. او در سال‏هاي 1340ش به بعد، در مشهد بر سخنراني‏هاي روشنگرانه خود افزود و چون به دليل فشار ساواك، امكان حضور در مشهد را نداشت به تهران مهاجرت كرد و به كار تاليف و تبليغ و امامت جماعت يكي از مساجد شهر پرداخت. حجت‏الاسلام كافي در تهران، به حمايت همه جانبه از حركت امام خميني(رحمة الله علیه) و مبارزه عليه رژيم ستمشاهي پرداخت و با سخنراني‏هاي مؤثر خويش، نقش ارزشمندي در به ثمر رسيدن انقلاب اسلامي ايفا نمود. وي در اين راستا، چندين بار دستگير شد و به زندان رفت و شكنجه‏هاي ساواك را در راه آرمان اسلامي خويش تحمل نمود. ايشان پس از پيروزي انقلاب اسلامي، به دليل پشتيباني دائمي از نظام اسلامي، مورد كينه منافقين كوردل قرار گرفت و توسط آنان ترور شد كه از اين سوءقصد جان سالم به در برد و مجروح گرديد. از اين خطيب مبارز آثاري نيز بر جاي مانده كه تعاليم‏امام حسن(علیه السلام) مجتبي، تعاليم امام هفتم در دعا و حديث، امام رضا(علیه السلام) اسوه صراط مستقيم و تعاليم پيامبر اكرم حضرت محمد(صلی الله علیه و آله و سلم) از آن جمله‏اند. آن عالم خدمتگزار سرانجام در سي‏ام بهمن 1379ش برابر با بسيت و چهارم ذي‏قعده 1421ق در هفتاد و دو سالگي درگذشت و به لقاي معبود رسيد.
حضرت سكينه (سلام الله عليها) فرزند امام حسين(علیه السلام) سالارشهيدان درشهرمدينه رحلت كردند. مادرآن بزرگوارحضرت ربابه درواقعه خونين كربلا به اسارت دشمن درآمد و طبق روايت مورخان يك سال بعد ازآن واقعه رحلت كرد. حضرت سكينه(س) درسفرامام حسين(علیه السلام) به كربلا همراه ايشان بودند و به اتفاق اهل بيت آن حضرت به اسارت دشمن درآمدند. اين بزرگواربانويي فاضل و اديب بود و منزلش مركزتجمع علما و اهل ادب آن روزگاربشمارمي رفت. همچنين برخي ازمورخان اشعاري زيبا به حضرت سكينه (س) نسبت داده اند.
« احمد بن محمد بن ابراهيم» مشهوربه « سُلَفي» ازفقيهان، محدثان و حافظان برجسته قرآن مجيد درقرن6 هجري قمري درگذشت. اين فقيه شافعي مذهب براي كسب علم سفرهاي متعدد كرد و سرانجام پس ازسالها علم آموزي درلغت و فقه دانشمندي توانا شد. سُلَفي علاوه برتدريس درمدرسه اسكندريه آثاربسيارتأليف كرد كه ازآن ميان «اَلاربعينُ البُلدانيّه» را مي توان نام برد.
دارالفنون اولين دانشگاه ايراني به سبك نوين بود كه در زمان پادشاهي ناصرالدين شاه قاجار و به همّت و پشتكار ميرزا تقي خان اميركبير صدراعظمِ بادرايتِ وي داير شد. هدف از ايجاد اين مدرسه، دستيابي به صنايع و علوم جديد در آن عصر بود. فعاليت علمي مدرسه‏ي دارالفنون، در آغاز در رشته‏هاي پياده نظام، سواره نظام و ساير رشته‏هاي نظامي، طبّ و جراحي، معدن‏شناسي و داروسازي بود. مدرسه‏ي دارالفنون در ابتدا با هفت نفر معلم اتريشي و عده‏اي مترجم، كار خود را آغاز كرد. اميرکبير تأکيد زيادي بر عدم به کارگيري اساتيد از روسيه و انگلستان داشت. امّا متأسفانه چنين نشد. شاگرداني كه در آن پذيرفته مي‏شدند از خانواده‏هاي اعيان و اشراف بودند و چهارده تا شانزده سال داشتند. اين مدرسه طي فعاليت خود، 12 دوره فارغ التحصيل داشت كه بسياري از آنان به مقام‏هاي بالايى در كشور دست يافتند. دارالفنون با معلمين اروپايىِ آن، عامل بسيار مؤثري در شناساندنِ تمدن اروپا و فرهنگ جديد مغرب زمين بود. فارغ التحصيلان آن كه ظرف چهل سال از 1100 نفر تجاوز كردند و اغلب از خانواده‏هاي مهم و متنفّذ بودند، در نشر اين فرهنگ كوشيدند و مطالبي كه در آن مدرسه فرا گرفته بودند، در جامعه‏ي خود انتشار دادند. بعدها با تفكيك رشته‏هاي نظامي و طب در دارالفنون و تجديد نظر در نظام آموزشي ايران، اين مركز علمي از قالب يك دانشگاه خارج و به مدرسه مبدل شد. تاسيس اين مدرسه، نقطه‏ي عطفي در تاريخ آموزش در ايران به شمار مي‏رود. اين مدرسه در حالي افتتاح مي‏شد كه باني اصلي آن يعني اميركبير دوران تبعيد در كاشان را سپري مي‏كرد.
اسپانيايى‏ها از اواخر قرن پانزدهم ميلادي استعمار سرزمين هائيتي را آغاز كردند، اما در نيمه قرن هفدهم، ساير اروپاييان و از جمله فرانسويان وارد اين منطقه شدند. حضور نيروهاي كشورهاي ديگر اروپايى باعث وقوع جنگ‏هايى بين آنان گرديد كه در يك مورد آن، جنگ بين نيروهاي اسپانيا و فرانسه درگرفت و در بيستم فوريه 1677م، به شكست اسپانيايى انجاميد. پس از اين جنگ فرانسويان موفق شدند بخش‏هايى از هائيتي را تصرف نمايند و حضور خود را در آن منطقه تحميل كنند. فرانسويان بيست سال بعد، در سال 1697م با اسپانيا در تقسيم اين جزيره به توافق رسيدند و بخش غربي جزيره به فرانسويان واگذار گرديد و فرانسوي‏ها آن را نزديك به يك‏صد وسي سال در اشغال خود داشتند. هم‏زمان با آغاز انقلاب كبير فرانسه در 1789م، سياهپوستان و بوميان هائيتي قيام نمودند و سرانجام اين كشور در سال 1804م به عنوان اولين كشور امريكاي لاتين به استقلال رسيد.
دنيس ديدِرو فيلسوف و دانشمند فرانسوي در 20 فوريه سال 1713 در شهر لانگِر فرانسه به دنيا آمد. وي بي‏آنكه تحصيلاتي در رشته مشخصي داشته باشد، بر اثر همت و پشتكار خود، به زبان‏هاي لاتين، انگليسي، ايتاليايى و علم رياضيات تسلط يافت و در فلسفه، هنر و ادبياتْ صاحب نظر گرديد. وي در قوت بيان وسرعت انتقال و درك مسائل مشكل و دريافتن مطالب تازه، كمتر نظير داشت و از جواني با پژوهش و تحقيق آشنايى يافت. ديدرو در جواني به جرم نگارش مقالاتي درباره تكامل، كه حدود يك قرن بعد توسط چارلز داروين، طبيعي‏دان انگليسي كامل و اثبات شد، محكوم به زندان گرديد و پس از آزادي از حبس، تصميم گرفت با همكاري عده‏اي از نويسندگان فرانسوي، دايرةالمعارفي را بنگارد. غرض او و ساير نويسندگان اين كتاب، بيش از همه، آشنا كردن عامه به معارف عمومي و تربيت افكار و اذهان ايشان بود. هرچند ديدرو در مسائل مذهبي، از عقايد عامه تجاوز نمي‏كرد، ليكن در تقرير مسائل علمي و اجتماعي، مقالات را طوري ترتيب مي‏داد كه راه بحث و نظر بر عموم خوانندگان در خصوص اوضاع زمان باز باشد و اساس تقليد كوركورانه، تزلزل پذيرد. به منظور آن‏كه دايرةالمعارف مزبور شامل مطالب واقعي با جنبه‏هاي متعدد باشد، قسمت‏هاي عمده‏اي از انديشه‏هاي فلسفي كه مخالف رهبران كليسا بود در آن چاپ شد كه پس از انتشار جلد اول آن، چاپ مجدد و ادامه كار آن ممنوع گرديد. با اين حالْ ديدِرو با سختي و زحمت و به تنهايى به مدت بيست سال به تكميل اين دايرةالمعارف پرداخت و آن را به طور پنهاني چاپ و منتشر ساخت. دايرةالمعارف ديدرو به عنوان اولين دايرةالمعارف جهان، آكنده از آزادي خواهي و مخالفت با زياده‏روي‏هاي مقامات كليسا، دستگاه قضايى و حكومت وقت بود و نويد استقلال، آزادي، مشروطيت و حقوق مي‏داد. انتشار دايرةالمعارف ديدرو در ايجاد افكار آزادي خواهانه نقشي اساسي و ارزش‏مند ايفا كرد، به طوري كه آن را از علل بروز انقلاب كبير فرانسه در سال 1789م دانسته‏اند. اما دنيس ديدرو پنج سال قبل از بُروز انقلاب، در 25 اكتبر 1784م در 71 سالگي درگذشت. ديدرو در تفكرات فلسفي خود، بيشتر از نظريات شكاكانه در باب حيات پيروي مي‏كرد نه عقايد جزمي. وي بر اين عقيده بود كه هيچ چيز را براي هميشه نمي‏توان حقيقت مطلق انگاشت. دنيا دائماً در حال تغيير است و دريچه ذهن ما بايد به روي همه وجوه مختلف اين تغييرات باز باشد. پس بايد پاي‏بند عقل و استدلال نشد و در مورد ايمان خويش نيز به احتياط عمل كرد. دنيس ديدِرو به سبب قدرت خلاقه شگرف و انديشه‏هاي بديع و افكار علمي و فلسفي تازه و نو، يكي از نوابغ عالم ادب به شمار مي‏رود. وي هم‏چنين پديد آورنده نقد هنري است.
استعمارگران اروپايى از سده‏هاي پانزدهم و شانزدهم ميلادي به بعد، نفوذ به سرزمين‏هاي گوناگون دنيا را آغاز كردند و به چپاول ثروت‏هاي آن مي‏پرداختند. يكي از اين مناطق، كشور مكزيك بود كه توسط استعمارگران فرانسوي، اشغال گرديد. اما آزادي‏خواهان مكزيك در مقابل حضور استعماري فرانسويان قيام كردند و جنگي بين دو طرف در گرفت. اين جنگ ميان فرانسه و آزادي‏خواهان مكزيك با پيروزي فرانسه و به سلطنت رساندنِ ماكسيميليان شاهزاده اتريشي در مكزيك، در بيستم فوريه 1866م به پايان رسيد. در اين جنگ پنج ساله، ابتدا، اسپانيا و انگليس با فرانسه متحد بودند، اما پس از مدت كوتاهي، اين دو كشور از جنگ كناره گرفتند و فرانسه به تنهايى تهاجم به نيروهاي آزادي خواه به رهبري بنيتوخوارز رئيس جمهور سابق مكزيك را ادامه داد و موقتاً به پيروزي رسيد. خوارز پس از عقب نشيني به شمال مكزيك، به حملات خود ادامه داد و با كمك ارتش مكزيك كه به او وفادار بود، شاهزاده اتريشي را در 19 ژوئن 1867م سرنگون كرد و بارديگر به رياست جمهوري كشورش برگزيده شد.
هانري پوانكاره، دانشمند و رياضي‏دان فرانسوي در 21 مه 1854م در شهر نانسي فرانسه به دنيا آمد. وي تحصيلات خود را در مدرسه پلي تكنيك پاريس و مدرسه عالي معادن ادامه داد تا اين كه در سال 1879م موفق به اخذ درجه دكتري در رشته علوم‏گرديد و از آن پس به عنوان استاد برجسته فيزيك، رياضي و مكانيك به تدريس در دانشگاه پرداخت. پوانكاره در كنار تدريس به تحقيق و مطالعات وسيعي دست زد و در بيشتر شاخه‏هاي علوم رياضي و فيزيك و به ويژه در مقولات فيزيك رياضي و فيزيك تئوري، نظرات خود را مطرح كرد. او با روحي انتقادي و نافذ به بررسي دست‏آوردهاي اين رشته‏هاي علمي پرداخت و با ابداع انديشه‏ها و تعبيرات جديد، به عنوان يك تئوري‏دان بزرگ ايفاي نقش نمود. پوانكاره سال‏ها قبل از آن‏كه آلبرت انيشتين تئوري نسبيت را به شكل عمومي عرضه نمايد، تمامي عناصر اين تئوري را در اختيار داشت. پوانكاره با خلاصه كردن تمام تجربيات خود در اين زمينه معتقد بود كه، هر طور كه باشد، گريز از اين فكر كه يك اصل نسبيت، قانون عمومي است غيرممكن است. وي اگرچه تصريح مي‏نمايد كه بايد نتايج را با محك تجربه مورد رسيدگي قرار داد، با اين حال قدم قطعي و نهايى را دراين‏باره برنداشت و گام نهايى آن، به نام آلبرت انيشتين رقم خورد. علاوه بر اين، بررسي‏هاي پوانكاره درباره پيدايش جهان، آناليز، نور و الكتريسيته، جبر و هندسه و حساب احتمالات بسيار دقيق است. وي در فلسفه و علوم فلسفي، گياه‏شناسي و طبيعت‏شناسي نيز صاحب نظر و محقق بود. از پوانكاره آثار متعددي بر جاي مانده كه مفروضات تكويني، علم و فرض، ارزش علم، علم و روشني و روش‏هاي جديد مكانيك آسماني و نزديك به پانصد مقاله علمي، از آن جمله‏اند. هانري پوانكاره سرانجام در 20 فوريه 1912م در 58 سالگي درگذشت.
اردن از سال‏ها قبل از جنگ جهاني اول، به عنوان اميرنشين، بخشي از امپراتوري عثماني به شمار مي‏رفت كه پس از جنگ جهاني اول و شكست عثماني به تصرف نيروهاي انگليسي درآمد. از آن پس با تحميل خودمختاري اين منطقه به جامعه ملل، انگلستان در واقع زنجيره‏اي به هم پيوسته از سرزمين‏هاي تحت سلطه خويش از مديترانه تا خليج فارس تدارك ديد. در اين ميان از همان آغاز شكل‏گيري كشوري به نام اردن، انگلستان به صورت رسمي در حاكميت اين منطقه دخالت مي‏كرد و نفوذ خود را بيش از پيش در آن گسترش مي‏داد. با اين حال در اكتبر 1922م پيش نويس پيماني ميان اين دو كشور به امضا رسيد كه تا شش سال بعد، آن را به صورت علني مطرح نساختند. موانعي هم‏چون انقلاب قبائل محلي، سخت‏گيري‏هاي كارگزاران داخلي و سنگيني ماليات‏هاي كمرشكن باعث شد تا طرح علني اين پيمان به تعويق افتد. درنهايت، هنگامي كه حاكميت نظامي و امنيتي انگلستان بر اردن تثبيت شد، در بيستم فوريه 1928م اين پيمان چهره‏اي حقوقي به خود گرفت. بر اساس اين پيمان كه در اورشليم يا بيت المقدس به امضا رسيده بود، بازرسي دارايى اردن، حق امتيازها، قانون‏گزاري، نيروهاي نظامي، امنيت بيگانگان و حق اعلام حكومت نظامي در اردن، به انگلستان واگذار گرديد. در واقع، با امضاي پيمان اورشليم، اردن، بدون مشورت با لندن، در سياست خارجي و حتي داخلي خود، حق تصميم‏گيري نداشت. اين پيمان به ويژه در مورد مسائل نظامي، تمامي حقوق و اختيارات مربوط به نيروها و ادوات جنگي و حتي حق داوري در امور نظامي و نظاميان را به انگلستان واگذار كرده بود. در حقيقت، با اجراي اين پيمان، پرچم استعمار انگلستان به صورت كامل بر فراز حاكميت اردن به اهتزاز درآمد. پيمان اورشليم كه با اعتراضات فراوان تمامي مردم اردن مواجه شده بود تا پايان جنگ دوم جهاني اعتبار داشت و با اعطاي استقلال به اردن، اين پيمان نيز لغو شد هرچند كه شيوه‏هاي استعمار، به طريقي ديگر خود را در اين كشور نمايان ساخته است. (ر.ك: 22 مارس)
پس از آن كه يوري گاگارين، فضانورد روسي در 12 آوريل 1961م براي اولين بار به وسيله سفينه فضايى واسْتوك به دور زمين گردش كرد و سالم به زمين بازگشت، رقابت امريكا و شوروي براي تسخير فضا شدت يافت و امريكا يك ماه بعد از آن، پروژه بزرگ فضايي خود را به نام آپولو اعلام داشت. در نهايت، اولين فضانورد امريكايي به نام جان گِلِن در روز بيستم فوريه سال 1962م به دور كره زمين گردش كرد در حالي كه قبل از او، فضانوردان ديگر روسي به دفعاتْ كره زمين را دور زده بودند.